Η Υπατία στην λογοτεχνία

Γράφει ο Νίκος Αργυρίου.

Η υπέρλαμπρη προσωπικότητα της Υπατίας, η τεράστια μόρφωσή της, η ψυχική της ευγένεια, ο άμεμπτος και παρθενικός βίος και ο φρικτός θάνατός της από το μανιασμένο πλήθος των οπαδών του επισκόπου Κυρίλλου, συγκινούν κάθε ευγενική ψυχή από την εποχή εκείνη μέχρι σήμερα.

Είναι γνωστό το επίγραμμα για την Υπατία του σύγχρονού της ποιητή Παλλαδά, το οποίο παραθέτω στην συνέχεια σε μονοτονική γραφή :

Όταν βλέπω σε , προσκυνώ, και τους λόγους,

της παρθένου τον οίκον αστρώον βλέπων ·

εις ουρανόν γαρ εστί σου τα πράγματα,

Υπατία σεμνή, των λόγων ευμορφία,

άχραντον άστρον της σοφής παιδεύσεως.

( Epigrammatum Anthologia Palatina, vol. II, Caput.IX, 400, Editoribus Firmin – Didot, Parisiis, 1888).

Από την εποχή του Παλλαδά μέχρι σήμερα πολλοί λογοτέχνες έχουν ασχοληθεί με την Υπατία. Πρέπει κάποτε να γίνει μια συστηματική καταγραφή όλων των πεζών και εμμέτρων έργων που έχουν γραφτεί γι’ αυτήν. Εδώ απλά θα παραθέσουμε ελάχιστα έργα που τυχαία κατά καιρούς υπέπεσαν στην αντίληψή μας.

Το 1835 ο Αγγλικανός κληρικός και λογοτέχνης Κάρολος Κίγκσλεϋ (Charles Kingsley, 1819-1875) δημοσίευσε σε δύο τόμους το ιστορικό μυθιστόρημά του: Υπατία, ή οι νέοι εχθροί με παλαιό πρόσωπο (Hypatia, or New Foes with an Old Face). Στο έργο του αυτό ο Κίγκσλεϋ καυτηριάζει την προσπάθεια εξόντωσης κάθε ελεύθερης σκέψης που αντιτίθεται στο εκκλησιαστικό κατεστημένο της εποχής του Κυρίλλου, αλλά συγχρόνως καταδικάζει την σκοταδιστική δράση του καθολικισμού των ημερών του. Έτσι μιλάει ο Κίγκσλεϋ για τον παλαιό εχθρό, τον παποκαισαρισμό του Κυρίλλου, ο οποίος συνεχίζεται με νέο πρόσωπο στον τυραννικό και σκοταδιστικό δεσποτισμό του Βατικανού.
Στη σύγχρονη εποχή, το 1977 ο Pierre και η Janine Soisson δημοσίευσαν στο περιοδικό Byzantium της Γενεύης ( σελίδα 94 ) ποίημα για την Υπατία.
Στην Ελλάδα το 1971 ο θεατρικός συγγραφέας Θ. Φραγκόπουλος δημοσίευσε για πρώτη φορά το δράμα «Υπατία». Το 1982 ο ποιητής Ελευθέριος Μαρματσούρης δημοσίευσε το ποίημά του «Υπατία» ( Δαυλός, Ιούλιος 1982, σελίδα 328).
Τέλος, το 1985 στην Αθήνα ο Πάνος Βίγλαρης ( φιλολογικό ψευδώνυμο του δικηγόρου και ποιητή Γιάννη Μπαλάσκα ) δημοσίευσε την ποιητική του συλλογή «Υπατία, 2000 έτη Γραικύλοι – Η φιλόσοφος επί της πυράς».