Μέδουσες και Σάτυροι

Γράφει ο Γ. Γουλιέλμος



Ο πρίγκιπας Δρούσος ήταν ο δεύτερος γιος της Αυτοκρατόρισσας Λιβίας Αυγούστας και του Τιβέριου Νέρωνα, και θετός γιος του Αυτοκράτορα Οκτάβιου Αυγούστου. Ήταν ο μικρότερος αδελφός του μετέπειτα αυτοκράτορα Τιβέριου και τέλος πατέρας του μετέπειτα αυτοκράτορα Κλαύδιου.
Μετά από αρκετές επιτυχίες κατά των Γερμανών, των Ραιτών και των Νορικών το 9 π.Χ, ο Δρούσος ανακηρύχθηκε ύπατος. Πριν ξεκινήσει για την νέα εκστρατεία κατά των Γερμανών στην Ρώμη σημειώθηκαν δυσοίωνα φαινόμενα: Αστραπές χτύπησαν ναούς, ανάμεσα σε αυτούς τον ναό του Διός. Ο νικηφόρος Ρωμαϊκός στρατός έφτασε στον Έλβα ποταμό. Στο στρατόπεδο ακολούθησαν και άλλα φαινόμενα, ακούστηκαν λυγμοί άγνωστων γυναικών και εθεάθησαν πεφταστέρια. Ο στρατός δεν μπόρεσε να διαπεράσει τον Ἐλβα και να πολεμήσει τους Βανδάλους επειδή μία γιγάντια γυναίκα φάντασμα ενεφανίσθη ενώπιον του Δρούσου. Αυτή του είπε στα Λατινικά Που πηγαίνεις αχόρταγε Δρούσε, με τόση βιασύνη? Δεν είναι η μοίρα σου να ρίξεις το βλέμμα σου σε αυτή την γη. Αποχώρησε τώρα, καθώς το τέλος των έργων σου και της ζωής είναι κοντά.’

Ο Δρούσος τοποθέτησε τρόπαια στον Έλβα και στην επιστροφή του αρρώστησε και πέθανε, πριν προλάβει να φτάσει στην Ρώμη. Ο Δρούσος πέθανε νεότατος μόλις είκοσι εννέα ετών. Οι πηγές για αυτά τα φαινόμενα είναι ο Έλληνας ιστορικός και πολιτικός Κάσιος Δίωνας και ο Ρωμαίος βιογράφος Σουετώνιος Τραγκουίλης. Πιθανόν όμως όλα αυτά να είναι μύθευμα και ο Δρούσος να δολοφονήθηκε, καθώς ήταν θαυμαστής της παλιάς Ρεπούμπλικας και όχι της νέο-ιδρυθείσας βασιλείας του Οκτάβιου Αυγούστου. Υπάρχει δε και η πιθανότητα ο Δρούσος να αρρώστησε και να πέθανε από το ψυχρό κλίμα της Γερμανίας.

Cassius Dio The Roman history the reign of Augustus-Penguin books 1987

Suetonius the twelve Caesars-(Claudius) Penguin Books 1957, 1979, 2003

Ὀλοι μας έχουμε ακούσει τον μύθο σχετικά με τον Περσέα και την Γοργόνα, με το όνομα Μέδουσα. Κατά τον μύθο η Μέδουσα είχε και δύο εξίσου επικίνδυνες αδελφές την Σθενό και την Ευριάλη. Τον μύθο αναφέρουν ο Πίνδαρος, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος και οι Ρωμαίοι Οβίδιος και Λουκανός. Τα γεγονότα αυτά δεν μπορούν ούτε να τεκμηριωθούν και ούτε να χρονολογηθούν. Ο Αθήναιος της Ναυκράτιδος όμως αναφέρει την ύπαρξη μίας Γοργόνας το έτος 107 πΧ, δηλαδή σε καθαρά ιστορικά χρόνια. Το έτος αυτό ο Γαίος Μάριος ο ύπατος, και ο Κουαίστορας του ο Λούκιος Κορνήλιος Σύλλας ξεκίνησαν εκστρατεία κατά του Νουμίδιου βασιλιά Ιουγούρθα και του Μαυριτάνιου Βασιλιά Βόγχου.
Οι Νουμίδιοι της Λιβύης (οι Νουμίδιοι ήταν αρχαίοι Βερβερικοί λαοί και η Λιβύη ήταν αρχαίο όνομα της Βόρειας Αφρικής δυτικά της Αιγύπτου) αποκαλούσαν το περίεργο ων κατώβλεπος. Στην εμφάνιση έμοιαζε με άγριο πρόβατο, κατά άλλους έμοιαζε με μοσχάρι και ήταν βαρύ στα κιλά. Τα μάτια του καλύπτονταν από την χαίτη του. Όταν τινάζει τα μαλλιά του στο πλάι μπορεί να σκοτώσει ένα άνδρα με το βλέμμα του. Κάποιοι άνδρες του Μάριου έτυχαν να συναντήσουν το όν. Καθώς το ζώο είχε χαμηλά το κεφάλι του υπέθεσαν πως ήταν μία άγρια κατσίκα. Οι άνδρες αποπειράθηκαν να το κυνηγήσουν για γεύμα. Το όν τους αντιλήφθηκε, τίναξε τα μαλλιά του στο πλάι, τους κοίταξε και τους μαρμάρωσε τους ανυποψίαστους άνδρες. Στην συνέχεια μαρμαρώθηκαν και άλλοι άνδρες, που το πλησίασαν. Οι Ρωμαίοι πληροφορήθηκαν από ντόπιους τη δύναμη που κατείχε, το όν. Ο Μάριος τότε διέταξε Νουμίδιους ιππείς, που τάχθηκαν με το μέρος των Ρωμαίων, να του στήσουν ενέδρα. Οι Νουμίδιοι μισθοφόροι κατάφεραν και σκότωσαν το όν από μακριά, με ακόντια. Οι Νουμίδιοι έκοψαν το κεφάλι του όντος και το παρέδωσαν στον ύπατο. Ο Αθήναιος αντλεί πληροφορίες από τον Αλέξανδρο τον Μύνδιο, ένα σχετικά άγνωστο Έλληνα συγγραφέα της Ρωμαϊκής περιόδου. Ο δε Ρωμαίος ιστορικός Σαλλούστιος που περιγράφει τον πόλεμο κατά του Ιουγούρθα δεν αναφέρει το όν.

Athenaeus Books3-5 Volume 2, Loeb classical books, 2006


Οι μύθοι αναφέρουν τους σάτυρους ως συντρόφους του Πάνα και του Διονύσου. Κατά καιρούς έχουν πάρει διαφορετικές μορφές και απεικονίσεις. Κατά την πρώιμη ελληνική τέχνη οι Σάτυροι είναι γέροι και άσχημοι. Αργότερα απεικoνίζoνται ως νεώτεροι και ομορφότεροι. Στην Ρωμαϊκή περίοδο οι Σάτυροι απεικωνίζονται ως τραγοπόδαροι με κέρατα. Στο αρχαίο Ισραήλ αναφέρονται ως δαίμονες, με υπεράνθρωπες δυνάμεις. Στην αρχαία Ινδία αναφέρονται ως τα τέρατα Βανάρας. Στον μεσαίωνα και ως τις μέρες μας οι σάτυροι είναι γνωστοί ως καλικάντζαροι. Τον μεσαίωνα επίσης συνδέθηκαν με τον Παφομέτ και τον σατανά. Η ύπαρξη τους δεν μπορεί να τεκμηριωθεί από πηγές, ούτε μπορεί να θεμελιωθεί χρονολογία στην οποία υπήρξαν. Επίσης η πηγή του μύθου δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί. Μόνο ο Πλούταρχος αναφέρει την ύπαρξη ενός σάτυρου σε καθαρά ιστορικά χρόνια.

Ο Ανθύπατος Λούκιος Κορνήλιος Σύλλα το 87 νίκησε τους στασιαστές Ρωμαίους. Στην συνέχεια στα έτη 87-85 νίκησε τα πολλαπλάσια στρατεύματα του Ελληνο-Πέρση αυτοκράτορα Μιθριδάτη Ευπάτορα. Η Αθήνα λεηλατήθηκε. Οι στασιαστές στην Ρώμη όμως ανακήρυξαν άτακτο το στράτευμα του Σύλλα και επανακατέλαβαν την Ρώμη για δεύτερη φορά. Το 83 ο Σύλλας ετοιμάσθηκε να επανεκδίωξη τους πραξικοπηματίες. Ο στρατός που περιείχε και χιλιάδες Έλληνες μαζεύτηκε στο Ελληνικό λιμάνι Δυρράχιον (το σημερινό Durres στην Αλβανία) με σκοπό να περάσει στον Βρινδίσιον (σημερινό Brindisi). Στην Ελληνική πόλη Απολλώνια (στην Αλβανία) ο Σύλλας επισκέφθηκε το ιερό λιβάδι, πιθανώς ως θεατής. Εκεί στο έδαφος φωτιές ήταν αιώνια αναμμένες. Εκεί κοντά κάποιοι στρατιώτες συνέλαβαν ένα Σάτυρο στον ύπνο του. Τον έδεσαν και τον οδήγησαν ενώπιον του Ανθύπατου. Ο Σύλλα ζήτησε από ερμηνευτές να του υποβάλλουν ερωτήσεις. Ο Σάτυρος δεν μπορούσε να μιλήσει παρά μόνο έβγαζε κραυγές που έμοιαζαν με αυτές αλόγου η κατσίκας. Ο Σύλλας ο στρατηγός που δεν φοβήθηκε τις ορδές των Γερμανών, Βέρβερων, Ιταλών συμμάχων, τους μισθοφόρους του Μιθριδάτη, τους στασιαστές Ρωμαίους, Θράκες, Καππαδόκες και Αρμενίους φοβήθηκε το ανήμπορο εκείνο όν. Ο Σύλλας διέταξε να ελευθερώσουν το όν. Ο Πλούταρχος δεν αναφέρει της πηγές από τις οποίες άντλησε αυτή την ιστορία. Η το δεχόμαστε ως ιστορικό γεγονός η ως μία φήμη που άκουσε ο μεγάλος ¨Έλληνος Ιστορικός.






Plutarch-Fall of the Roman Republic (Life of Sulla), Penguin Books,1958, 1972