Η ανάλυση καλά διατηρημένων απολιθωμάτων του αρχαίου ψαριού Tiktaalik roseae αποκαλύπτει ότι τα πίσω πόδια, στην πραγματικότητα, ξεκίνησαν σαν ενισχυμένα πίσω πτερύγια, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Η ανακάλυψη αμφισβητεί την κρατούσα θεωρία που υποστηρίζει ότι οι μεγάλες, κινητές πίσω αποφύσεις αναπτύχθηκαν, αφού έγινε η μεταπήδηση των σπονδυλωτών στη στεριά.
Το Tiktaalik roseae ανακαλύφθηκε από τον καθηγητή ανατομίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Neil Shubin, τον επιμελητή της Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Drexel, Edward Daeschler και τον αείμνηστο Farish Jenkins του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, το 2004, κατά τη διάρκεια μίας αποστολής στο νησί Ellesmere, στην καναδική αρκτική ζώνη.
Πρόκειται για είδος ψαριού το οποίο έζησε πριν από 417 με 354 εκατομμύρια χρόνια και θεωρείται αντιπροσωπευτικό είδος της εξελικτικής μεταβολής από τα ψάρια στα αμφίβια και κατ' επέκταση στα ζώα της ξηράς. Πιστεύεται ότι προσαρμόστηκε στα ρηχά και φτωχά σε οξυγόνο, υδάτινα ενδιαιτήματα της εποχής του και η προσαρμογή του οδήγησε στην εξέλιξη των τετράποδων.
Πιο απλά, το Tiktaalik roseae θεωρείται ένας από τους κοινούς προγόνους, σχεδόν, όλης της χερσαίας πανίδας: αμφίβιων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Σαν μεταβατικό είδος, μάλλον, ανέπνεε χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό βράγχιων και πνευμόνων, οι οποίοι προστατεύονταν από θωρακικό κλωβό.
Έφτανε τα 3 μέτρα σε μήκος και είχε λέπια και πτερύγια.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τον κινητό του λαιμό, το γεγονός ότι είχε ώμους και αγκώνες στα μπροστινά του πτερύγια και το κεφάλι του που θυμίζει περισσότερο κροκόδειλο παρά ψάρι, όπως τα περιέγραψαν οι επιστήμονες που το ανακάλυψαν, τοποθετούν το Tiktaalik ανάμεσα στα ψάρια και τα πρώτα τετράποδα χερσαία ζώα, όσον αφορά στην αλυσίδα της εξέλιξης.
Ανατροπή της κρατούσας θεωρίας για τον σχηματισμό των πίσω άκρων
Προηγούμενες μελέτες, οι οποίες βασίζονταν στα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία, κατέληγαν στην εξελικτική θεωρία ότι τα πίσω άκρα άρχισαν να γίνονται πιο ισχυρά και εμφανή στα ζώα που ζούσαν στη ξηρά και ότι η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα σε ψάρια και τετράποδα είναι ότι τα πρώτα τείνουν να έχουν μεγαλύτερα άκρα στο μπροστά μέρος του σώματος.
Τώρα, οι Shubin, Daeschler και Jenkins, επανέρχονται με μία νέα έρευνα, η οποία, για πρώτη φορά, περιγράφει την πυελική ζώνη και τα πίσω πτερύγια του αρχαίου ψαριού, βασιζόμενη σε νέα, πολύ καλά διατηρημένα απολιθώματα πέντε δειγμάτων Tiktaalik που βρέθηκαν στο νησί Ellesmere. Ανάμεσά τους, ένα πλήρες απολίθωμα της πυέλου (λεκάνης) και υλικό από ένα πίσω πτερύγιο του Tiktaalik.
Τα αποτελέσματά της νέας μελέτης, η οποία δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, στις 13 του περασμένου Ιανουαρίου, φανερώνουν ότι, τελικά, οι παραπάνω μορφολογικές αλλαγές στα πίσω άκρα προϋπήρχαν της μετάβασης από το νερό στη στεριά, σε αντίθεση με όσα υποστήριζαν οι ισχύουσες εξελικτικές θεωρίες.
Τα πρώτα βήματα της ζωής στη στεριά
Με βάση αυτές, η ομάδα περίμενε ότι τα πίσω πτερύγια και η λεκάνη θα ήταν μικρά, αφού υποτίθεται ότι μεγαλύτερες και ισχυρότερες πίσω ζώνες εμφανίστηκαν αργότερα, όταν τα ζώα περνούσαν περισσότερη ώρα στη στεριά, ως μία εξελικτική προσαρμογή στο νέο περιβάλλον τους. Όμως, όπως έγινε αντιληπτό, το μέγεθος της πίσω απόφυσης ήταν, ήδη, μεγάλο στα ψάρια και ένα σημαντικό μέρος της εξέλιξης των πίσω άκρων είχε συμβεί, πριν από την εμφάνιση των ζώων της ξηράς.
Ειδικότερα, η ανάλυση αποκάλυψε ότι το Tiktaalik είχε μία μεγάλη, ισχυρή πυελική ζώνη, ένα χαρακτηριστικό που συνδέσαμε μόνο με τα ζώα της ξηράς, εμφανή άρθρωση του ισχίου και μακριά πίσω πτερύγια. Τα παραπάνω φανερώνουν ότι τα ισχυρά του πτερύγια θα μπορούσαν όχι μόνο να το προωθούν μέσα στο νερό, αλλά και να το βοηθούν να περπατά στις κοίτες των ποταμών ή να κινείται σε ελώδεις περιοχές!
Το μείγμα χαρακτηριστικών, τόσο από ψάρια όσο και από τετράποδα, στη λεκάνη του Tiktaalik, που δείχνουν ότι κάποια από τα χαρακτηριστικά που πιστεύαμε ότι σχετίζονταν με την κίνηση στη στεριά εξελίχθηκαν πρώτα στα ψάρια, κάνουν ξεκάθαρο ότι η μετάβαση από το νερό στη ξηρά συνέβηκε σε μία πιο πολύπλοκη από ό,τι πιστεύαμε σειρά βημάτων, των οποίων τη φύση, ακόμα, δεν κατανοούμε πλήρως.
Εν αναμονή του τελικού (;) κομματιού στο παζλ του μυστηρίου
Πάντως, αυτές οι εντυπωσιακές νέες πληροφορίες δεν είναι οι τελευταίες που οι ειδικοί αναμένουν να πάρουν από το Tiktaalik. Υπάρχουν, ακόμα, οστά του σκελετού του που δεν έχουν βρεθεί, όπως για παράδειγμα τα οστά των πυελικών πτερυγίων, τα οποία θα μπορούσαν να δώσουν στοιχεία γύρω από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων ποδιών (π.χ. των δαχτύλων).
Αν και όταν αυτά τα οστά ανακαλυφθούν, οι ερευνητές θα είναι ακόμα πιο κοντά σε ένα από τα πιο σημαντικά εξελικτικά κατορθώματα όλων των εποχών: να απαντήσουν με πλήρη ακρίβεια στο ερώτημα "πώς έγινε η μετάβαση της ζωής από το νερό στη στεριά". Μέχρι τώρα, υπήρχε ένα μεγάλο κενό στην επιστημονική γνώση, εξαιτίας της έλλειψης απολιθωμάτων που να παρέχουν στοιχεία γύρω από το ερώτημα, αλλά το Tiktaalik είναι αυτό ακριβώς που ήλπιζαν να βρουν οι ειδικοί.
Tiktaalik: Άσος στο μανίκι των υποστηρικτών της θεωρίας της εξέλιξης
Τόση είναι η σημασία του Tiktaalik για τους επιστήμονες που ενστερνίζονται και υποστηρίζουν τη θεωρία της εξέλιξης, που, ακόμα και προχθές, αναφέρθηκε στο ζωντανό debate (δείτε το εδώ) ανάμεσα στον Αμερικανό επιστήμονα, κωμικό και τηλεπαρουσιαστή, Bill Nye, γνωστό και ως the Science Guy, και στον Αυστραλό Ken Ham, ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο του μη κερδοσκοπικού, χριστιανικού οργανισμού Answers in Genesis και του Μουσείου της Δημιουργίας, στις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, ο Bill Nye χρησιμοποίησε την ανακάλυψη του Tiktaalik roseae, που θεωρείται ο κρίκος ανάμεσα στα ζώα της θάλασσας και τα ζώα της ξηράς, για να υποστηρίξει την ορθότητα της θεωρίας της εξέλιξης, η οποία είχε προβλέψει την ύπαρξη του εν λόγω ζώου. Από την άλλη, ο Ken Ham υποστήριξε ότι η Βίβλος πρέπει να ερμηνεύεται κυριολεκτικά, κηρύσσοντας ότι η Γη έχει ηλικία λίγων χιλιάδων ετών και ότι η ιστορία του Νώε συνέβηκε μόλις πριν από 4000 χρόνια.
Τέτοια debates μεταξύ εκείνων που πιστεύουν στη θεωρία της εξέλιξης (evolutionists) και εκείνων που πιστεύουν στη δημιουργία της ζωής από ένα ανώτερο ον/θεό (creationists) είναι συχνά, σε ΗΠΑ και ΗΒ, κατά κύριο λόγο.
Διεξάγονται ενώπιον κοινού, σε μεγάλες αίθουσες, πολλές φορές και με τηλεοπτική κάλυψη. Σε μεταγενέστερο άρθρο, θα αναλύσουμε τα βασικά επιχειρήματα και των δύο σχολών σκέψης.
PATHFINDERΣυντάκτης: Θεόδουλος Γεωργιάδης
Δημοσίευση σχολίου
Blogger Facebook