Γελοιογραφία του Κωνσταντίν Μάλερ
Μεγάλη αίσθηση προκάλεσε η πρόσφατη πρόταση του Βλαντίμιρ Πούτιν για δημιουργία Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών μεταξύ της ΕΕ, και της Ρωσίας, του Καζακστάν και της Λευκορωσίας. Ποιά είναι η ιδέα του Κρεμλίνου για τη «Μεγάλη Ευρώπη» και πως αντιλαμβάνεται τη μελλοντική Ευρασία;
Η πρόταση του Βλαντίμιρ Πούτιν στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής ΕΕ - Ρωσίας για τη δημιουργία μιας Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΖΕΣ) μεταξύ της ΕΕ και της Τελωνειακής Ένωσης (Ρωσία, Καζακστάν, Λευκορωσία), κινείται ακριβώς εκεί που συναντώνται οι δύο βασικές προτεραιότητες της σύγχρονης ρωσικής διπλωματίας.
1.Η πρώτη είναι η καθιέρωση ενός καθεστώτος ισότιμου εταίρου στη διεθνή πολιτική σκηνή. Από την στιγμή που ο Πούτιν εκλέχθηκε για πρώτη φορά πρόεδρος της Ρωσίας, το 2000, στρατηγικός στόχος της σύγχρονης ρωσικής διπλωματίας είναι η επίτευξη της ισότητας στις σχέσεις με τους υπερατλαντικούς εταίρους. Στο Κρεμλίνο είναι πεπεισμένοι ότι τα Δυτικά κράτη συμπεριφέρονται προκλητικά, ενίοτε και καταχρηστικά, με τις παρεμβάσεις τους στις εσωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας, όταν αντιτίθενται ανοικτά στην πολιτική της χώρας στο πλαίσιο της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) και καταπατούν τα εμπορικά και οικονομικά συμφέροντα της χώρας σε κάθε επίπεδο.
Όλα αυτά, οφείλονται στο γεγονός ότι στην πρώτη μετα-σοβιετική δεκαετία, η Ρωσία είχε πρακτικά συμφωνήσει να γίνει ένας «εταίρος κατώτερης βαθμίδας» της Δύσης και σήμερα, είναι πλέον δύσκολο για τις ΗΠΑ και την ΕΕ να απαρνηθούν αυτό το τόσο πολύτιμο δώρο του Κρεμλίνου.
2.Η δεύτερη προτεραιότητα, είναι η μετατροπή της Ρωσίας και των συμμάχων της σε έναν από τους κύριους ανεξάρτητους πόλους της διεθνούς πολιτικής, μέσω της δημιουργίας μιας περιφερειακής δομής ολοκλήρωσης, που θα αποτελείται από κράτη της πρώην ΕΣΣΔ.
Για την ενδυνάμωση της Ευρασιατικής Ένωσης, η Ρωσία ξοδεύει τεράστιους πολιτικούς και οικονομικούς πόρους, θεωρώντας απαράδεκτη κάθε καθυστέρηση στο ήδη εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης. Η Ρωσία, βλέπει το πολιτικο-οικονομικό μέλλον του πλανήτη σαν ένα πολυπολικό σύστημα στο οποίο η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, της οποίας ηγείται, θα πρέπει να αποτελεί ένα από τα 6 – 8 παγκόσμια κέντρα.
Ολοκλήρωση με την ΕΕ
Εξαιτίας όλων των παραπάνω, η πρόταση Πούτιν την 28η Ιανουαρίου 2014 στις Βρυξέλλες, προκάλεσε μεγάλη αίσθηση. Είναι μια ιδέα, που θα πρέπει όμως να κατανοηθεί δεόντως. Διότι ουσιαστικά, μια τέτοια εξέλιξη απαιτεί διορθωτικές κινήσεις στις κατευθύνσεις των δύο βασικών προτεραιοτήτων της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής.
Αλλά εδώ πρέπει να προσέξουμε το εξής: Η Ρωσία σταδιακά αρχίζει να διαμορφώνει τη δική της άποψη για το τι σημαίνει «ελεύθερο εμπόριο» και ποιά μέτρα είναι επιτρεπτά στη διαχείριση της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών.
Η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ δεν έχει ακόμη οδηγήσει στην απελευθέρωση του εξωτερικού εμπορίου και το σύστημα εμπορίου της χώρας παραμένει ένα από τα πιο κλειστά στην Ευρασία. Η τάση για αύξηση του προστατευτισμού σήμερα, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
Γι' αυτό, προφανώς, στο Κρεμλίνο σήμερα πιστεύουν, ότι καλό θα ήταν να αγνοηθούν κάποιοι παγιωμένοι κανόνες του ελεύθερου εμπορίου.Τυπικά, η πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου που να εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τον Ειρηνικό, δεν είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν με την άποψη που είχε εκφράσει ενάμιση αιώνα πριν, ο καγκελάριος Μπίσμαρκ (Otto von Bismarck): «Το ελεύθερο εμπόριο, είναι το όπλο του ισχυρότερου έθνους». Το οικονομικό δυναμικό της ΕΕ ξεπερνά το αντίστοιχο της Ρωσίας περισσότερο από έξι φορές, ενώ ο κύκλος εργασιών του εξωτερικού εμπορίου των χωρών της ΕΕ είναι πεντέμισι φορές μεγαλύτερος του ρωσικού.
Από τα στοιχεία αυτά και μόνο, φαίνεται δεν μπορεί να υπάρξει ισότιμη συμμαχία και έτσι, το εγχείρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πρώτη από τις δύο προτεραιότητες της ρωσικής διπλωματίας. Η δημιουργία μιας πραγματικής ζώνης ελεύθερων συναλλαγών, θα διατηρήσει απλά τη σημερινή δομή του εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και των Ευρωπαίων: Πρώτες ύλες, σε αντάλλαγμα για την τεχνολογία.
Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι η πιο ισχυρή πρόκληση για τη σύγχρονη Ρωσία. Αυτή η πρόκληση μπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί σαν κίνητρο για τη μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος και του εκσυγχρονισμού της οικονομίας. Αλλά θα μπορούσε να εκληφθεί και σαν απειλή, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτούνται συντονισμένες προσπάθειες όλων των κρατικών δομών εξουσίας. Μέχρι πρόσφατα, η δεύτερη ερμηνεία περί «ευρωπαϊκής πρόκλησης» στη Ρωσία είχε ξεκάθαρα επικρατήσει.
Γέφυρα Ασίας-Ευρώπης
Έτσι, η πρόκληση της Μόσχας να δημιουργήσει μια ΖΕΣ δεν είναι οικονομική, αλλά πολιτική.
Το Κρεμλίνο έχει καταστήσει σαφές ότι είναι διατεθειμένο να προσφέρει στην ΕΕ μια ισότιμη εταιρική σχέση με την προοπτική της οικονομικής ολοκλήρωσης εκατέρωθεν.
Τώρα, λοιπόν, είναι η σειρά των Βρυξελλών να αποφασίζουν πως θα απαντήσουν στην πρόκληση: Θα τη δεχθούν, ή θα απορρίψουν τη συμφωνία;
Την ίδια στιγμή πάντως, η Ρωσία μπαίνει στον πειρασμό να προωθεί σοβαρά τη δημιουργία μας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών με την Κίνα.
Αυτή η εναλλακτική λύση είναι αρκετά ρεαλιστική. Για την υλοποίησή της υπάρχει ήδη η κατάλληλη δομή: Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, που είναι σε φάση αδράνειας για σχεδόν 10 χρόνια. Η πρωτοβουλία της Ρωσίας για τη δημιουργία μιας ΖΕΣ με την ΕΕ, θα οδηγούσε αναμφίβολα σε επιδείνωση των σχέσεων με την Κίνα.
Αυτό σημαίνει ότι σε μακροπρόθεσμη προοπτική η Ρωσία προτιμάει να μείνει στο ίδιο στρατόπεδο με τον κράτη της υπερατλαντικής ζώνης.
Γι' αυτή τη στρατηγική επιλογή, το Κρεμλίνο ζητάει μια μεγάλη, αλλά αρκετά λογική τιμή: Την αναγνώριση της Ρωσίας σαν ένα από τα κέντρα του παγκόσμιου πολιτικού και οικονομικού συστήματος και ισότητα στις σχέσεις μεταξύ της Τελωνειακής Ένωσης και της ΕΕ.
Ο Στανισλάβ Τκατσένκο, είναι διδάκτωρ οικονομικών επιστημών, επικεφαλής του προγράμματος «Διπλωματία» της Σχολής Διεθνών Σχέσεων του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης.
rbth.gr
Δημοσίευση σχολίου
Blogger Facebook