Η διαδικασία του να αναφερθούμε στις διδαχές του εν Δελφοίς Ιερατείου, περνάει μέσα από τα "Δελφικά Παραγγέλματα". Πρόκειται για ρήσεις σοφών της αρχαίας Ελλάδας οι οποίες αναγράφησαν στον εξωτερικό χώρο του πρόναου του Ναού του Πυθίου Απόλλωνος. Όπως αναφέραμε σε προηγούμενο κείμενο, υπήρχε μία διένεξη για το αν και κατά πόσον οι σοφοί ήταν 7 ή 5. Σύμφωνα με τα πρακτικά, αναφέρονται οι:

1. Σόλων ο Αθηναίος

2. Θαλής ο Μιλήσιος

3. Χίλων ο Λακεδαιμόνιος

4. Βίας ο Πριηνεύς

5. Πιττακός ο Μυτιληναίος

6. Περίανδρος ο Κορίνθιος και

7. Κλεόβουλος ο Λίνδιος.

Ωστόσο, οι 5 πρώτοι κατηγορούν τον Περίανδρο και τον Κλεόβουλο ότι πλήρωσαν για να εξαγοράσουν λόγια σοφίας ώστε να τα οικειοποιηθούν. Δε θα μπούμε στη διαδικασία να δούμε αν έχουν δίκαιο ή όχι. Σε αυτό το κείμενο θα δούμε 2 από τα 147 Δελφικά Παραγγέλματα που θεωρώ πολύ σημαντικά. Σε κάθε κείμενο θα αναλύουμε πάνω από 3 Παραγγέλματα. Σήμερα όμως θα κάνουμε την εξαίρεση και θα καταλάβετε το γιατί.

ΕΠΟΥ ΘΕΩ: Ακόλουθα (να υμνείς, κατά μία άλλη ερμηνεία) το Θεό. Εδώ έχουμε κάτι πολύ σημαντικό να προσέξουμε: τη δοτική ενικού στο ουσιαστικό "Θεός":

Ενικός Αριθμός

Ον. ο θεός

Γεν. του Θεού

Δοτ. τω θεώ

Αιτ. το θεό

Κλητ. ω θεέ

Πληθυντικός Αριθμός

Ον. οι θεοί

Γεν. των θεών

Δοτ. τοις θεοίς

Αιτ. τους θεούς

Κλητ. ω θεοί

Εδώ λοιπόν, αναφέρεται το Παράγγελμα σε έναν Θεό. Όχι σε πολλούς. Υπάρχουν τρεις ερμηνείες για το λόγο που αναφέρεται σε έναν Θεό παρά το πάνθεον της αρχαίας ελληνικής Πίστης.

Ερμηνεία πρώτη: αναφέρεται στο Δία.Η ερμηνεία αυτή, δίδεται με την έννοια ότι ο Ζευς ήταν ο βασιλεύς θεών κι ανθρώπων. Ωστόσο είναι λάθος διότι με αυτόν τον τρόπο υποβαθμίζονται οι υπόλοιποι θεοί του Ολύμπου. Εκτός αυτού, υπάρχει άλλο ένα πρόβλημα που οι "ερμηνευτές" δε λαμβάνουν υπ' όψιν τους. Ο Ζεύς ήταν μεν ο πατέρας του Απόλλωνος, ωστόσο οι δυο τους είναι στα... "μαχαίρια". Αιτία είναι η εν ψυχρώ δολοφονία του υιού του Απόλλωνος, Ασκληπιού, από το Δία. Έτσι, θα ήταν μάλλον άτοπο, αν όχι προσβλητικό, στο να αναγράφεται στο Περιστήλιο του Ναού του Απόλλωνος κάτι που να αναφέρεται αποκλειστικά στο Δία. Συν τοις άλλοις, ο βίος του Διός, δε χαρακτηρίζεται για τη σεμνότητά του. Θα ήταν επίσης άτοπο να παροτρύνει κάποιος τους ανθρώπους να ακολουθήσουν τον ακόλαστο βίο του.

Δεύτερη ερμηνεία: Αναφέρεται στον Απόλλωνα. Η ερμηνεία αυτή δίδεται διότι το Περιστήλιο ανήκει στο Ναό του Απόλλωνος. Ούτε αυτή η ερμηνεία στέκει, διότι με αυτόν τον τρόπο υποβαθμίζονται οι υπόλοιποι θεοί κι ο Απόλλων σίγουρα δεν είναι εγωιστής.

Ερμηνεία τρίτη: Αναφέρεται στο Δημιουργό Θεό.Αυτή η ερμηνεία είναι η ορθότερη. Ας δούμε το γιατί. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, στο έργο του "Ποιμάνδρης", αναλύει με εκπληκτικό τρόπο τον τρισυπόστατο Θεό ο οποίος είναι ο Δημιουργός του Σύμπαντος. Στη συνέχεια, σε αυτόν αναφέρονται οι Ορφικοί, ο Σόλων, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Ηράκλειτος και πολλοί άλλοι σοφοί και φιλόσοφοι της αρχαιότητας αναφέρονται σε Αυτόν διεξοδικά. Σε Αυτόν αναφέρεται κι ο ίδιος ο Απόλλων όταν δίδοντας χρησμό έλεγε: "Εις με βιάζει... " (ένας με εξαναγκάζει) ενώ πιο κάτω αναφέρει ότι εκείνος ο οποίος τον εξαναγκάζει είναι ανώτερος και ισχυρότερος από εκείνον. Ταυτόχρονα, οι Σύβιλλες αναφερόταν χαρακτηριστικά σε Αυτόν ονομαστικά. Επίσης, γι' αυτόν μίλησε και ο ιερός Σωκράτης ο Αθηναίος, ο οποίος και καταδικάστηκε σε θάνατο γι' αυτόν το λόγο. Αμέσως μετά το θάνατό του, οι Αθηναίοι έστησαν άγαλμα για... "τω αγνώστω θεώ". Το άγαλμα αυτό βρισκόταν στην περιοχή που σήμερα είναι η Νέα Σμύρνη. Στο σημείο υπάρχει Ναός των Αγίων Θεοδώρων με το παλαιό ημερολόγιο. Το κτήμα είναι άγνωστο σε ποιον ανήκε αρχικά. Ωστόσο το άγαλμα αυτό, εξαφανίστηκε επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, πιθανόν από το Νέρωνα.

Τι το σημαντικό έχει ο Δημιουργός Θεός τον οποίο μας συμβουλεύει το εν λόγω Παράγγελμα να ακολουθούμε; Ο Δημιουργός Θεός, εκτός των όσων απορρέουν από τον όρο "Δημιουργός", είναι η αέναη και ατελέυτητη πηγή ενέργειας και αγάπης. Είναι η ζωοποιός ενέργεια που συντηρεί την ύπαρξη των πάντων. Εκτός αυτού, είναι και κάτι άλλο, εξίσου σημαντικό: είναι ο Δημιουργός εκείνης της "φωνούλας" μέσα μας που αποκαλείται Συνείδηση. Εκείνης που μας ωθεί στο καλόν κ' αγαθόν άσχετα με το αν εμείς την ακούμε ή όχι. Επομένως, ακολουθώντας το Θεό, ακολουθούμε την αέναο πηγή ζωής, αλλά και τη Συνείδηση που μας οδηγεί στη θέωση μέσω της καλώς εννοουμένης αγαθότητος.

ΘΕΟΥΣ ΣΕΒΟΥ: Να σέβεσαι τους θεούς. Το Παράγγελμα αυτό, δεν έχει να μας δώσει κάτι το πολύ σημαντικό στο θέμα της ερμηνείας. Ο σεβασμός στους θεούς είναι κάτι που θα πρέπει να θεωρείται ο δεδομένο. Η σημαντικότητά του βρίσκεται στο ότι έρχεται να ενισχύσει το προηγούμενο Παράγγελμα, λέγοντας μας: το Θεό να τον ακολουθούμε, τους θεούς να τους σεβόμαστε. Η διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο είναι μεγάλη. Το να σέβεσαι τους θεούς, δε σημαίνει ότι θα πρέπει και να τους ακολουθείς. Αντίθετα, όταν ακολουθείς το Θεό, είναι κάτι που το κάνεις με σεβασμό.

Από θεολογικής απόψεως, τα δύο αυτά Παραγγέλματα μας δίνουν μία διαφορά δυναμικού ανάμεσα στο Θεό και τους θεούς, με τους θεούς να είναι υποδεέστεροι του Θεού. Όχι όμως κι ανεξάρτητοι. Κατά κάποιο τρόπο θα λέγαμε ότι τόσο ο Δημιουργός Θεός όσο κι οι θεοί είναι αλληλένδετες έννοιες και οντότητες. Αυτό έρχεται να μας το επιβεβαιώσει και η ετυμολογία τους:θεός: προέρχεται από το ρήμα "θέω" που μεταφέρεται στη νέα ελληνική ως "σπεύδω, τρέχω γρήγορα"Θεός: προέρχεται από το ρήμα "θεώ" που αποδίδεται ως "επιθεωρώ, επιβλέπω".Συνεπώς, οι μεν θεοί είναι εκείνοι που σπεύδουν στο πλευρό των ανθρώπων, ενώ ο Θεός είναι εκείνος που επιβλέπει τη διαδικασία αλλά και την εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Το ερμηνευτικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στο ουσιαστικό "Θεός", οφείλεται στη... γραφή. Οι αρχαίοι Έλληνες έγραφαν με κεφαλαία γράμματα στα οποία δεν υπήρχε τονισμός κατά τη γραφή. Έτσι, το ουσιαστικό "ΘΕΟΣ" μπορεί να προφέρεται "θεός" ή... "θέος". Αυτό ενισχύει την ετυμολογική διαφορά, κατά την οποία ο Δημιουργός μπορεί να αποκαλούνταν "Θεός", ενώ ο Απόλλων (για παράδειγμα) να αποκαλούνταν "θέος". Αυτό θα μπορούσαμε να το μάθουμε μόνο αν υπήρχε κάποιος τρόπος να γυρίσουμε στο παρελθόν. Μην ξεχνάμε ότι τα πεζά γράμματα μπήκαν στην ελληνική γλώσσα τον 4ο μ.Χ. αι. και εφαρμόστηκαν εξ ολοκλήρου στη γραμματεία μόλις τον 7ο μ.Χ. αι. Αυτό σημαίνει ότι ο πραγματικός τονισμός μας είναι στην πραγματικότητα άγνωστος.

Γεώργιος Μεταξάς.

ΠΗΓΗ

Δημοσίευση σχολίου

Blogger